Damızlık besleme ve yönetiminin sürü performansına etkisi

16 Ağustos 2021

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

• Üreme uniformitesi
• Dişi kondisyonlarının skorlanması – Işık uyarımı sırasında kas gelişimi ve yağ rezervleri
• Sağlık programlarının önemi
• Döllü yumurta kalitesi

Yumurta uniformitesi

Broyler işletmelerinde, çok genç olmayan damızlık sürülerden elde edilen uniform civcivler tercih edilir. Çok genç damızlık sürülerden elde edilen çıkımlarda çok küçük civcivler ve daha az hareket kabiliyetine sahip civcivler elde edileceğinden sürü performansı olumsuz etkilenmektedir.

Uniform yumurtaların elde edilebilmesi özellikle yetiştirme sırasında yumurtaların uniform olmasına ve damızlıkların yönetimine bağlı olacaktır.

Tablo 1 kas gelişiminde beklenen hızlı değişiklikleri göstermektedir (12 haftada 2. derece kas gelişimi ile %70; 18. haftada 3. derece kas gelişimi ile dişilerin %79’u ve 21. haftada derece 3 veya 4 ile sürünün %97’si).

Tavukların uniformite esas olarak ilk 8 hafta boyunca elde edilir. 16 haftadan itibaren, kas gelişimi (etlenme) ve yağlanmadaki uniformite, iyi bir cinsel uniformite elde etmede daha önemli hale gelir. 

Grafik 1, Cobb 500 FF (hızlı tüy) tavuklar için homojenlik ve yumurta ağırlığı arasındaki korelasyonu göstermektedir.

• Ortalama uniformite, % 88,2 ‘dir. (+/- %10)
• Bu, civcivlerin kuluçkada % 80 ve üzeri üniformite göstermesi gerektiği anlamına gelir ki bu oldukça iyi bir durumdur.
• 25 haftada, 50 g’dan daha ağır olan yumurtalar, % 80 ve üzeri üniformiteye ulaşır ve yaklaşık % 89 ‘da sabitlenir.

Işık uyarımı

Normalde tüketilen toplam yem miktarı ile dişilerin 21 haftalık yaştaki yetiştirme sonu vücut durumu arasında pozitif bir korelasyon vardır. Bu durum ilk 6-8 çıkım esnasında canlı civciv çıkım oranını doğrudan etkiler.

Yeterince beslenemeyen veya zayıf rasyonlarla beslenen damızlıklarda daha yüksek oranda erken ölüm görülebilir

Doğru oranda vücut yağlanması için ilk aydınlatma uyarısı kritik önem taşımaktadır.

Civciv yemi dönüşümü ve büyümesi, daha iyi kas gelişimi ve doğru oranda vücut yağlanması gösteren anaçlar seçilerek şu noktalar daha da iyileştirilebilir;

• Dişilerde ideal cinsel olgunluk zamanlaması
• Yüksek pik ve üretimde sürekliliği
• Erken yaşlardan itibaren yüksek kuluçka çıkım oranı, yüksek civciv kalitesi ve canlılığı
• Üretim başlangıcında ölüm oranının azaltılması

Sadece karın yağını ölçerek doğru miktarda toplam vücut yağı olduğunu varsaymak kolay değildir. 12 haftalık yaş sonrası dişiler, kas gelişimi seviyesi ve pelvik yağ birikim derecesi ile ifade edilen yaşa uygun kondisyon kazanmalıdır.

Yem tüketimi ve unformite ile birlikte haftalık tartım verilerinin yanı sıra kanatlıların kendileri ve kümesler üzerindeki gözlemlerin analiz edilmesi önemlidir.

Yetiştirme sırasında daha düşük yem alımı, üretkenlikte olumsuz sonuçlar doğurabilir. Örneğin, dişileri uyarırken beslemeyi aşırı kısıtlamak, yanlış vücut kondisyonuna neden olur ve bu feci bir hatadır.

Dişilerin durumunu değerlendirilmelidir (etlenme)

• 16, 19 ve 21 haftalık: dişilerin kondisyonu (etlenme) değerlendirilmelidir.
• 19 ve 21 hafta: Pelvik yağ depoları değerlendirilmelidir.
• 25, 30 ve 40 hafta: Yem tüketimindeki azalmayı daha doğru bir şekilde hesaplamak için depolanan karın yağı seviyesi değerlendirilmelidir.
• Bahsi geçen yaşlardaki > 50hfta yaşın üzerindeki dişilerin, karın bölgesindeki yağları değerlendirilmeli, tartılmalı ve > 2 cm çapından daha büyük follikül sayımı yönünden muayene edilmelidir.

Yağ depolamak son derece önemlidir.

Damızlıkların üretime başlayacakları yaş doğru belirlenmelidir (23-24 veya 25 haftalık yaşlar). Işık uyarımı sırasında dişilerin % 95 ‘inden fazlasının kas gelişimini garanti eden bir beslenme programı geliştirilmelidir. Tablo 1 ‘de yer alan değerlere uygun olarak dişilerin 3. ve 4. derecede olmaları ve % 90 ‘ından fazlasının yeterli pelvik yağa sahip olması gerekir.

Grafik 2, enerji rezervi olarak yeterli kabul edilen, ortalama % 2 karın yağına sahip 36 dişiye ait 25 haftalık verileri göstermektedir. Yağ yüzdesi daha yüksek olan tavukların daha fazla follikül sayısına sahip olma eğilimi vardır.

Grafik 3, dişi ve erkeklerde canlı ağırlık eğrisi, yumurta ağırlıkları ve verilen yem miktarları ile sürünün 60 haftalık yaşa kadar performansını göstermektedir.

Dişiler, 40 haftalık yaşta olana kadar vücut yağlarını kaybedeceklerdir (Şekil 4) ve yem alımı sürdürülürse veya yemde azalma yavaş gerçekleşirse, daha sonra tekrar yağ biriktirmeye başlarlar.

Dişiler, enerji gereksinimlerini karşılamak için yağ depolarından enerji rezervlerini harekete geçirir. 

Üretim döngüsüne yeterli yağ deposuyla başlamak çok önemlidir. Bununla birlikte aydınlatma programının başlangıcında fazla vücut ağırlığı ile yeterli miktarda depolamayı karıştırmadan başlanmalıdır.

Daha yüksek bir vücut ağırlığı daha yüksek miktarda yağ rezervi anlamına gelmemektedir. Üretimin başlangıcında ve pik verimde enerji rezervleri düşükse, besleme miktarı daha yavaş azaltılmalıdır. Besinlerin yumurta sarısı yoluyla aktarılması yoluyla damızlıkların iyi bir performans göstermesi ve çok iyi bir civciv kalitesi elde etmesi için yağ rezervleri gereklidir.

Sağlık programı

Kabuk kalitesinin bozulması civcivlerin kalitesini dolaylı olarak etkiler. Aşı programları, yumurtanın dış kalitesini etkileyen Newcastle hastalığı, enfeksiyöz bronşit veya kuş gribi gibi hastalıkları önlemelidir. Şu noktalar mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır:

• Program olabildiğince basitleştirilmelidir.
• Aşılar doğru şekilde verilmelidir.
• İyi bir bağışıklık tepkisi elde etmek için tüm sürünün aşıyı alabilmesi  iyi planlanmalıdır.
• Aşılar, beslenme programında strese neden olarak dişilerin gelişimi için gerekli besin maddelerinin yönünü değiştirir.
• Stresi azaltmak için inaktif aşılar programda yer almaldır.
• Bağışıklık sistemini değerlendirmek için monitorizasyon programı uygulanmalıdır (Elisa, HI ve gerekirse pCr)
• Aşı programları periyodik olarak gözden geçirilmeli ve gerekli değişiklikler uygulanmalıdır.

Kabuk kalitesi

• Kabuğun bütünlüğünü etkileyen hastalıklara karşı koruyucu önlemler alınmalıdır.
• Kuluçka ve kabuk kalitesini etkileyen olumsuz uygulamalardan kaçınılmalıdır.
• Kabuk kırıklarına karşı ince taneli kireç taşı kullanılabilir.
• > % 50 den daha iri kireçtaşı (2-3 mm) kullanılabilir.
• Öğleden sonraları, özellikle kabuk kalitesinde önemli bir bozulma meydana gelmeden 10 hafta öncesinden itibaren altlığa kaba kalsiyum parçacıkları ilave edilebilir.

Döllü yumurtaların yönetimi, optimal yapı ve temizlikte bir kabuk elde etmek için planlamalar ana hedef doğrultusunda yapılmalıdır.

Kabuk kirliliği

• Bakteriyel kontaminasyonu önlemek için verimli yumurtalar topladıktan hemen sonra dezenfekte edilmelidir.
• Kuluçka çıkım oranı % 10 veya daha fazla düşmeye başladığında yüksek bakteri yükünü azaltmak için taban yumurtalarını < %1 ‘in altına düşürmeye yönelik bir program uygulanmalıdır.
• Dişilerin follukları daha fazla kullanmasını teşvik etmek için ekipman doğru dağıtılmalı, doğru kondisyonlama ve pelvik yağ yüzdesi elde edilmelidir.
• Follukların temiz tutulması için altlık kalitesi korunmalıdır.

Civcivlerin mükemmel canlılığa sahip olmaları ve yaşamlarının ilk haftasında iyi vücut ağırlığına ulaşmaları için;

• Mükemmel kalitede olmaları esastır. 
• Işık uyarımı sırasında doğru koşullandırma ve yeterli yağ rezervine sahip uniform damızlıklar yetiştirilmelidir. 
• Sağlanan optimal yetiştirme programı döllü yumurtaya aktarılacak ve nihayetinde kuluçkada çıkan civcivlerin canlılığına ve üretkenliğine katkıda bulunacak olan besinlerin en iyi bir şekilde aktarıldığının işareti olacaktır.

Kaynak: Avicultura

Keyifli okumalar dileriz

Bağırsak Sağlığı ve Yemden Yararlanma konularının temeli olan ve besleme maliyetlerini yakından ilgilendiren Yem Hammaddeleri ve Yem Katkıları ile ilgili Pazar Analizleri’ni gözden geçirmek isterseniz,

• Kanatlılarda bağırsak sağlığını yönetmek için 3 ipucu
• Artan Yem Maliyetleri
• Besleme Uzmanları’nın 2021 yılında karşılaşacağı zorluklar
• Yurtdışı Yem Hammadde Kontratları
• Yem Hammadde Maliyetleri
• Yem Katkıları Piyasaları
• Genetiği Değiştirilmiş Soya Çeşidi Kararı Resmî Gazete’de yayınlandı – 23 Ocak 2021
• Genetiği Değiştirilmiş Mısır ve Soya Çeşitleri (GDO) Kararı Resmî Gazete’de yayınlandı – 27 Şubat 2021
• Soya krizinin perde arkası
• ABD 2021 yılı beyaz et üretim tahminlerini düşürdü
• Arjantin hükümeti mısır ihracatını sınırlandırdı
• Rusya, 1 Mart’tan itibaren buğday ihracat vergisini artışını onayladı