Soya Krizinin Perde Arkası

28 Ocak 2021

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

Dünyanın En Büyük İki Soya Fasulyesi İhracatçısı Stoklarını Tüketti

Güney Amerika’da soya fasulyesi hasadı henüz yapılmadı, Kuzey Yarımküre’de de kış mevsimi hakim; ihracatçıların önümüzdeki yıl küresel talebi karşılamak için stoklarını yenilemeleri gerekiyor.

Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri, toplam yıllık küresel soya fasulyesi ihracatının yüzde sekseninden fazlasını karşılayan en büyük iki soya fasulyesi ihracatçısıdır. Brezilya’da geçen sezon ihraç edecek soya fasulyesi kalmadı; ABD’ de de durum benzer görünüyor.

Ekim ayında, dünyanın en büyük soya fasulyesi üreticisi ve ihracatçısı olan Brezilya, çok fazla soya fasulyesi sattığını ve yeterli yerel arza sahip olmak için ithalat kısıtlamalarını kaldıracağını duyurdu. Dünyanın en büyük ikinci soya fasulyesi ihracatçısı olan ABD’de de soya fasulyesi azaldı. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA),  soya fasulyesi üretiminde ABD’nin aslında Brezilya’nın liderliğini takip etmek zorunda kalabileceğini ve önümüzdeki sezonun yeni hasadından önce genellikle ithal ettiği soya fasulyesi miktarının iki katından fazlasına ihtiyaç duyabileceğini tahmin ediyor.

Açıkça ifade etmek gerekirse, dünyada herkese yetecek kadar soya fasulyesi var. ABD’nin ithal edeceği soya fasulyesinin gerçek miktarı gerçekten çok küçük, ancak ABD’nin normalde olduğundan daha fazla soya fasulyesi ithal etmesi gerektiği gerçeği, arzdaki alışılmadık bir sıkışıklığı yansıtıyor. Soya fasulyesi fiyatları, Ağustos 2020’den bu yana önemli ölçüde artarak şimdiden tepki verdi.

Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde soya arzı neden azaldı?

Gezegendeki en büyük iki soya fasulyesi ihracatçısının arzı nasıl bu kadar azaldı? Bunun en basit cevabı, Çin’den gelen talep. USDA’nın 100 MMT (milyon metrik ton) soya fasulyesi ithalatı öngörmesi ve hatta bazı özel kuruluş tahminlerine göre  101 milyon veya daha fazla olacağını öngörmesiyle, Çin’in yine soya fasulyesi ithalatında kendi rekorunu kırması bekleniyor. Bu miktar 3,6 milyar kile veya gezegende üretilen tüm soya fasulyesinin yüzde 28’inin biraz altında miktarı ifade etmektedir. Ayrıca, bu miktar, soya fasulyesi üreten tüm ülkeler tarafından ihraç edilen her 10 kile soya fasulyesinden sadece altısı demektir. Çin, büyüyen domuz popülasyonunu beslemesi gerektiği için çılgın bir hızla ithalat yapıyor; aynı zamanda bilinmeyen nedenlerden ötürü fazla soya arzı stokları oluşturuyor gibi görünüyor, ancak bu stoklar, büyük olasılıkla öngörülemeyen talep veya fiyat yükselmesi durumunda arz talep dengesini sağlamak için kullanılacak.

Çin’in soya tüketimi ne durumda?

Nitekim, Asya’daki güç merkezi ve dünyanın en kalabalık ülkesi Çin, 2018/19 ürün yılında 102 MMT olan tüketim miktarından  2020/21 mahsul yılı için tahmin edilen 117 MMT’ye yükselen tüketimi ile yıllık toplam soya fasulyesi kullanımını artırdı. USDA, aynı süre zarfında, toplam küresel üretimin toplam küresel talebe ayak uydurmadığını ve küresel soya fasulyesi stoklarının 2018/19 sezonunda 113 milyon ton seviyelerinden 2020/21 mahsul yılında 85 milyon tonun altına düştüğünü açıkladı. Bu nedenle, soya fasulyesi fiyatları son altı ayda bu kadar hızlı bir şekilde yükseldi. Ancak piyasalar son haftada biraz sakinleşti ve fiyatlar yüksek seviyelerden geri çekildi.

2021 yılı soya mahsul beklentileri

Ocak ayının sonları, soya fasulyesi üretimi açısından tahmini güç dönemdir; Brezilya’da yüksek miktarda soya fasulyesi ekildi, ancak henüz hasat edilmedi. Bununla birlikte Amerika Birleşik Devletleri’nde kış mevsiminin tam ortası olduğundan soya fasulyesi tohumu henüz toprağa ekilmedi. Yılın bu zamanında piyasaları da bu belirsizlikler tedirgin eder. Brezilya’nın mahsulünü etkileyen kuraklıkla ilgili bazı erken sezon endişeleri, bu ayın başlarında fiyatların birkaç yıldır görülmeyen yüksek seviyelere çıkmasına neden oldu, ancak son yağmurlar ve Brezilya’nın soya mahsulünün sağlıklı olduğu ve aslında rekor düzeyde yüksek olabileceğine dair tahminler şimdilik bu endişeleri azalttı ve fiyatları düşürdü.

Önümüzdeki birkaç ay, Güney Amerika’nın soya fasulyesi üretim potansiyelinin daha kapsamlı olarak değerlendirilmesine izin verecek ve ABD’li çiftçiler, Kuzey Yarımküre’de Bahar başladığında ekime başlayacaklar. Çin büyük olasılıkla artan soya fasulyesi ithalatı iştahı devam edecektir. Ancak geçen hafta Çin’de bir başka Çin Afrika Domuz Ateşi (AFS) salgını daha görüldü. 2018 yılında da bir yıldan uzun süren bir AFS salgını görülmüştü ve bu salgın Çin’in domuz popülasyonu varlığını yüzde 50’ye varan oranda azalttı. 2018 salgını, Çin’in genel soya fasulyesi ihtiyacını azalttı. Çinli yetkililerin önceki deneyimlerden öğrendikleri ve herhangi bir AFS salgınını 2018’den daha etkili bir şekilde kontrol altına alabilecekleri varsayılsa da, salgının olası etkileri teorik olarak tekrar olabilir.

Her durumda, soya fasulyesi kaynakları daraldı, kullanımı arttı ve bir sonraki Güney Amerika mahsulünün hasat edilmesi ve yeni Kuzey Yarımküre mahsulünün ekilebilmesi için birkaç ay geçmesi gerekli. 

Küresel soya fasulyesi pazarlarında gerçekten ilginç bir dönem yaşanıyor.

Kaynak: Forbes

Keyifli okumalar dileriz

Yem Hammadde Maliyetleri, Soya Fasulyesi, Mısır ve Buğday ile ilgili güncel haberleri gözden geçirmek isterseniz,

• Genetiği Değiştirilmiş Soya Çeşidi Kararı Resmî Gazete’de yayınlandı
• Artan Yem Maliyetleri
• ABD 2021 yılı beyaz et üretim tahminlerini düşürdü
• Arjantin hükümeti mısır ihracatını sınırlandırdı
• Rusya, 1 Mart’tan itibaren buğday ihracat vergisini artışını onayladı