Soğuk ve Nemli havalarda kümeslerin etkin havalandırılması

Pek çok kümes hayvanı üreticisi, nemli havalarda kümes havalandırmasının altlık topaklanmasını artıracağına dair bir endişe duymaktadır. Bunun nedeni, kümese klapelerden giren nemli havanın, altlığın yüzeyinde birikecek çok sayıda küçük su damlacığı içerdiği inancıdır.
Görünürde minimum havalandırma yapmak mantıklı görünse de, aslında havanın nemli olduğu sabah saatlerinde havalandırma oranını azaltmak altlık topaklanmasını önemli ölçüde artırmaktadır.

30 Haziran 2021

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

Kümeslerin doğru şekilde havalandırılması başlı başına bir sanattır. Bağıl nem ve diğer faktörler, kümesin içinde iyi bir iklim ve büyüme koşulları sağlamak için önemli bir rol oynar.

Pek çok kümes hayvanı üreticisi, nemli havalarda kümes havalandırmasının altlık topaklanmasını artıracağına dair bir endişe duymaktadır.
Bunun nedeni, kümese klapelerden giren nemli havanın, altlığın yüzeyinde birikecek çok sayıda küçük su damlacığı içerdiği inancıdır.
Bazı üreticiler, bu aşırı nemi içeri sokmamak için havanın nemli olduğu sabah saatlerinde minimum havalandırma yapmayı tercih etmektedir.
Nemli hava, nemli olmayan havadan daha fazla nem içermektedir. Bu nem farkı, gerçekte çoğu kişinin düşündüğünden çok daha azdır. Görünürde minimum havalandırma yapmak mantıklı görünse de, aslında havanın nemli olduğu sabah saatlerinde havalandırma oranını azaltmak altlık topaklanmasını önemli ölçüde artırmaktadır.

Nemli hava su damlacıkları ile dolu gibi görünse de gerçekte öyle değildir.

Bir sis damlası son derece küçüktür, kabaca 10 mikron çapındadır (0.0004″ / 0.01 mm)¹. Bunu bir perspektife oturtmak gerekirse, tipik bir yağmur damlasının çapı yaklaşık 2.500 mikron (0,1″ /2,5 mm), bir sis damlacığının 250 katı büyüklüğündedir (Şekil 1).

Bir sis damlası esasen mikroskobik olduğundan, plastik bir soda şişesinin kapağını doldurmak için yaklaşık 200 milyon sis damlası gerekir. 0,03 m³ havada yaklaşık on milyon sis damlacığı vardır.
28 litre havada, her 30 m³ te kabaca 0,006 ml su damlacığı bulunmaktadır.

Havadaki göremediğiniz nem, havanın nemli olduğu sabah saatlerinde görebileceğiniz nemden çok daha fazladır.

Soğuk ve nemli bir sabah havasında (4,5 C ⁰ @ %100 Rh), kümese giren her 1.000 2.800 litre havada yaklaşık 177 ml görünmez nem vardır.
Dışarısı nemliyse, havadaki nem miktarı sadece % 3 ‘lük bir artışla kabaca 183 ml düzeyine yükselir.

Şekil 1. Göreceli parçacık boyutu (ortalama sis damlası, kabaca bir kırmızı kan hücresinin boyutundadır)

Nemli havadaki nem miktarı gerçekte olduğundan daha fazla görünür, çünkü ışığın kırılması nedeniyle tek bir sis damlacığının içini göremiyoruz.

Burnumuzun dibinde milyonlarca damlacık olsa bile, o kadar küçüktürler ki görüşümüzü engellemezler.
Ancak ne kadar uzağa bakarsanız, baktığınız damlacıkların sayısı o kadar artar ve her biri görüşümüzün çok küçük bir bölümünü engeller.
Milyonlarca küçük beyaz nokta, siz daha uzağa baktıkça milyarlarca, trilyonlarca, katrilyonlarca, kentilyonlarca, vb. dönüşür. Sonunda tüm damlacıkların aditif etkisi kişinin görüşünü tamamen engelleyecektir.
Sis ne kadar yoğun olursa, kişinin görüşü o kadar hızlı engellenir. Ancak, çok yoğun bir siste bile havada nispeten çok az ilave nem bulunduğunu akılda tutmak önemlidir.

Hava yönünün önemli

Havanın serin ve nemli olduğu sabah saatlerinde, altlık neminin artıp artmadığı, havanın nem içeriğinden çok, kümese giren havanın yöneldiği alan ile ilgilidir.

İçeri giren hava kümese girdikten sonra hızla yere düşerse, civcivleri üşütür. Bu hava altlıktan çok az nemi alır ve zamanla altlıkta topaklanmaya yol açar. Doğal olarak, serin ve nemli havayla herhangi bir şeyi kurutmak zordur.
Ancak, aynı hava tavan boyunca hareket edip kümesin merkezine gelinceye kadar, yavaşça zemine doğru hareket ettiğinde, durum çok farklıdır. Burada amaç, gelen havanın zemin seviyesine inmeden önce kat ettiği mesafeyi maksimize etmektir. Böylece içeri gren hava hem ısıtma sistemi hem de kuşlar tarafından tamamen ısıtılabilir (Şekil 2).

Şekil 2. Gelen havanın ısınmasını ve kurumasını en üst düzeye çıkarmak için ideal giriş havası akış modeli

Havanın tavana yakın olduğu süre boyunca, havanın sıcaklığı artar ve havanın bağıl nemi düşer, bu da altlıktaki nemin civcivleri üşütmeden uzaklaştırılmasını kolaylaştırır.

Her 6,7^° C sıcaklıkla gelen havanın ısısı artar, ılık havanın artan nem tutma kapasitesi nedeniyle bağıl nem yarı yarıya azalır ve sonuç olarak, altlıktan nemi uzaklaştırma kapasitesi önemli ölçüde artar.

Zemin seviyesine inmeden önce hava ne kadar fazla ısıtılabilirse, hava o kadar fazla nem tutabilir ve civcivlerin sürekli olarak altlığa ekledikleri nemi ortamdan uzaklaştırmak için kümese girmesi gereken hava ihtiyacı o derecede azalacaktır.

Altlığın nemini giderme konusunda, altlığın üzerinde hareket eden havanın “kalitesi”, kümese getirilen havanın hacminden daha önemli değilse de aynı etkiyi sağlamaktadır.

Havalandırmaya devam edilmelidir

Nemli bir günde havalandırmayı bu şekilde düşünmek en iyisi olabilir. Lavabonuz yere su sızdırıyor. Biri size yerdeki suyu çekmeniz için kuru havlu uzatıyor. Bir havlu ıslanır, ondan kurtulursunuz ve size bir kuru havlu daha verilir. Islanır, bir tane daha verirler.

Sızdıran lavabodan su akışına ayak uyduruyorsunuz. Kuru havlularınız biter ve size kısmen kurumuş bir havlu verilir. Havluyu tamamen kuru olmadığı için istemediğinizi mi söylüyorsunuz? Tabii ki olanaklı değildir. Sızıntının zemine yayılmasını önlemek için elbette daha fazla havlu gerekecek, ancak sonuçta kısmen kurumuş bir havlu hiç havlu olmamasından daha iyidir.

Dış hava soğuk ve nemli olduğunda, çıkış fanları da kümese nem getirir. Soğuk ve nemli bir günde bir kümesten nemi çıkarmak, soğuk ve kuru bir güne göre daha zordur. Ancak, havalandırma oranlarını azaltmak altlığın daha kuru olmasına neden olmaz.

Örneğin, 40′ x 500′ (12 x 250 m) bir kümeste hava sıcaklığı 27 C° ve bağıl nem %50 ise, kümesteki her 2.800 litre havada kabaca 445 ml su olacaktır.
2.75 m ortalama tavan yüksekliği ile 5.000 m³ ölçülerinde bir kümes hacmi düşünüldüğünde, havada 80 litre görünmez nem olacaktır.
Bu kümeste iki haftalık 20.000 civciv olsaydı, her 45 dakikada bir aynı miktarda yaklaşık 80 litre nemi, kümes havasına eklerlerdi. Havanın soğuk ve nemli olduğu sabah saatlerinde havalandırma oranları düşürülürse, daha az “dış nem” getirilecek olsa da, kuşlar tarafından eklenen “iç nem”in oluşması uzun sürmeyecektir ve altlıkta kısa sürede topaklanma olacaktır.

Dışarısı soğuk ve nemli olduğunda, altlığı kuru tutmak için, zemin seviyesine inmeden önce gelen havanın kısmen kuruduğundan emin olmamız gerekir.

Evet, soğuk ve kuru bir sabahtaki kadar kuru olmayacaktır, ancak civcivler her dakika altlığa nem eklemektedir ve kümese daha az temiz hava getirilirse koşullar hızla daha da kötüleşebilir.
Gerçek şu ki, soğuk, nemli sabahlarda gelen havanın biraz daha fazla nem içerdiğini hesaba katmak için havalandırma oranlarının %10 ila %20 artırılması gerekebilir.
Ancak, gelen havayı ısıtmak için ne kadar iyi iş yapılırsa, “havlularınızı” kurutmak için ne kadar iyi iş yaparsanız, o kadar azına ihtiyacınız olacağını ve altlığınızı kuru tutma şansınızın o kadar yüksek olacağı unutulmamalıdır.

Kaynaklar

NIU Shengjie, et.al. 2010. Analysis of the Micro Physical Structure of Heavy Fog Using a Droplet Spectrometer: A Case Study. Advances In Atmospheric Sciences. Vol. 27 No. 6, 1259-1275.

Kaynak: Avicultura

Keyifli okumalar dileriz

Kümes havalandırması ile daha fazla yazıyı gözden geçirmek isterseniz,

Antibiyotiksiz Üretim hakkında daha fazla yazıyı gözden geçirmek isterseniz,