ILT enfeksiyonlarının ekonomik önemi ve korunma yolları

ILT tavukların üst solunum sistemine ait bozukluklarla ortaya çıkan, bulaşıcı , öldürücü viral hastalığıdır.
Erişkin tavuklarda genellikle burun akıntısı, öksürük, nefes darlığı, tracheal sesler, fibrinöz hemorajik tracheitis nedeniyle oluşan mukustan sert kalıplara kadar değişen kıvamdaki kanlı içeriğin solunum yollarıyla atılması gibi akut solunum sistemi lezyonlarıyla karakterizedir. Çoğu kez hastalığın orta şiddetli formları izlenir; bunlar konjuktivit infraorbital sinüslerde şişme ve burun akıntısı ile karakterizedir.

ILT enfeksiyonlarının ekonomik önemi ve korunma yolları

Hakan İsmet Tünaydın – Veteriner Hekim

ILT tavukların üst solunum sistemine ait bozukluklarla ortaya çıkan, bulaşıcı , öldürücü viral hastalığıdır.

Veteriner Hekim Hakan İsmet Tünaydın, “Hastalığın en önemli koruma yöntemi biyogüvenlik ve aşılamadır.”

Erişkin tavuklarda genellikle burun akıntısı, öksürük, nefes darlığı, tracheal sesler, fibrinöz hemorajik tracheitis nedeniyle oluşan mukustan sert kalıplara kadar değişen kıvamdaki kanlı içeriğin solunum yollarıyla atılması gibi akut solunum sistemi lezyonlarıyla karakterizedir. Çoğu kez hastalığın orta şiddetli formları izlenir; bunlar konjuktivit infraorbital sinüslerde şişme ve burun akıntısı ile karakterizedir.

İnfeksiyöz Laringotarakeit solunum sisteminde çoğalan Herpes viridae ailesinin Alfa Herpes virüs cinsinde DNA karakterinde genetik materyal taşıyan bir virüs tarafından oluşturulur.

Enfekte hayvanların soluk borusu epitel hücrelerinin çekirdeklerinde intra-nükleer inklüsyon cisimcikleri meydana getirir. Bu cisimciklere genellikle enfeksiyonun başlangıç döneminde rastlanır.

Etken 60 derecede 15 dakikada inaktive olmaktadır ve formalin, hipoklorid ve iyotlu dezenfektanlara karşı duyarlıdır.

Tavuklar, özellikle yetişkin kanatlılar primer doğal konakçılardır. Enfeksiyona 3-5 haftalık gençler genellikle daha az duyarlıdır. 3-9 aylık tavuklarda özellikle kış aylarında, bakım şartları çok kötü olduğunda hastalık ortaya çıkabilmekte ve yayılabilmektedir. Diğer kanatlı türleri hastalığa dirençli görünmektedir.

Virüsün doğal giriş rotası üst solunum ve göz yollarıdır. Kümeslerin havasındaki damlacıkların ve tozların üzerindeki virüslerin solunumla alınmasının enfeksiyonun bulaşmasında büyük etkinliği vardır. Enfeksiyon kümese yeni konulan hasta, portör, latent enfekte hayvanlarla direkt temas, hava yolu , canlı (rodent, kuş ,insan) veya kontamine alet ve ekipmanla olur.

Kümeslerin kalabalık ve bakımsız oluşu, yetersiz havalandırma, gübrenin düzenli atılmaması, kümes temizlik ve dezenfeksiyonlarının yetersiz ve düzensiz yapılması, stres faktörlerinin yoğunluğu ve kış ayları, sürüde geçirilmiş diğer viral veya bakteriyel solunum sistemi hastalıkları enfeksiyonun kümes içinde çıkış ve yayılışında etkili olmaktadır. Böyle durumlarda kümeslerde %40 a kadar ölüm ve %50 ye kadar verim düşüklüğü görülebilmektedir.

Hastalar iyileştikten 2 ay sonraya kadar virüsü soluk borularında taşıyabilirler. Virüsün genetik materyali (DNA) konakçı hücrenin kromozomuna entegre olabilir ve onun bir devamı haline gelebilir. Böylece latent bir enfeksiyon oluşur. Haftalar -aylar sonra özellikle hücrelerin aktive olduğu durumda bu virüs da etkinlik kazanarak konakçı hücreyi enfekte eder ve hücreyi parçalayarak dışarı çıkabilir. Bu nedenle canlı aşılarla aşılanan hayvanlarda ileri zamanlarda etrafta hiçbir hastalık etkeni bulunmadığı durumlarda bile enfeksiyon ortaya çıkabilir.

Enfeksiyonun inkübasyon süresi doğal koşullar altında 6-14 gün kadardır. Bu süre ve hastalığın seyri, konakçının bağışıklık durumu, çevresel koşullar ve hastalık etkeninin virülensine göre değişkenlik gösterir.

Hastalık hafif, akut, şiddetli ve latent form olmak üzere 4 tipte kendini gösterir.

Hafif formdan şiddetli forma geçişte semptomlar ağırlaşmakta verim düşüklüğü ve mortalitede artış görülmektedir.

Hastalığın genel semptomları;

Konjuktuvit
İnfra-orbital sinüslerde şişme
Burun akıntısı
Nefes darlığı
Tracheal sesler
Fibrinöz hemorajik eksudat atımı
Yumurta veriminde düşme %10-15
Mortalite kaybı %5-15 olup komplikasyonlar ve stres faktörlerinin fazla olduğu durumda ölümler %40 a kadar oluşabilir. Böyle bir durumda verim oranlarında %50 ye kadar düşme görülebilir.
İyileşenlerde verimin tekrar normale dönmesi 1-2 ay alabilir. İyileşen hayvanlardan bazıları hayat boyu virüsü taşıyan ve saçan portör olabilirler.

Necropside, enfeksiyonun seyrine ve şiddetine göre değişmekle beraber, tracheada yaygın hemoraji ve bazen tüm tracheayı kaplayan hemorajik difterik eksudat tespit edilir. Hastalığın ilerlemiş formlarında bozukluklar bronşlara, akciğerlere ve hava keselerine kadar ulaşabilir ve buralarda lezyonlara rastlanabilir.

Laboratuvar tanı yöntemleri

Solunum yollarında kanlı mukusun atılması ve tracheadan hemorajik difterik lezyonların görülmesi gibi klinik ve otopsi bulguları tanı için yeterli olsa da diğer viral (ND, IB) ve bakteriyel (CRD, Inf. Coryza) gibi hastalıklardan ayırmak için serolojik muayenelere dayalı bir teşhis daha uygundur.

Elisa ve pCr ile yapılacak testler ile tanı koymak mümkündür.

Koruma ve kontrol:

Hastalığın en önemli koruma yöntemi biyogüvenlik ve aşılamadır. Kümeste iyi bir havalandırma ve management koşullarının sağlanması da sürüde stresin ve hastalığa hazırlayıcı faktörlerin azalmasını sağlayacaktır.

Enfeksiyonun görüldüğü bölgelerde ILT ye karşı aşılama tavsiye edilmektedir.

Keyifli okumalar dileriz

Kanatlıların ILT ile eşlik edebilecek diğer enfeksiyon hastalıklarını gözden geçirmek isterseniz,

ILT Hastalığının seyrini olumsuz etkileyen NewCastle Hastalığı hakkında önemli konuları gözden geçirmek isterseniz,