Broylerde Topallık – Lameness

5 Haziran 2023

Cem Konuk – Veteriner Hekim

Broyler kümeslerinde yürüyüş bozuklukları mekaniksel, çevre faktörleri, beslenme, bakteriyel ve viral gibi nedenler sonucunda görülmektedir.

Topallık görülen kümeslerde bu durumun kümeste ne kadar yoğun olduğunu belirlemek için skorlama yöntemi kullanılır. Böylece topallığın kümesteki görülme derecesi belirlenmiş olur.

Kümeste topallık skorunu belirlemek için öncelikle sürünün strese girmemesi için kümes personeli kamera yardımıyla her gün yaptığı gibi kümes içerisinde aynı hızda ve şekilde bir tur atarak kayıt almalıdır¹. Kümesin bir yanından başlayarak en sonuna kadar gidilip orta hattan dönüldükten sonra kayıt işlemi tamamlanır. Aynı hattan bir süre sonra tekrar geçilerek tekrar kayıt alınır.

Rastgele seçilen 100 ile 200 hayvanlardan yürüyüş değerlendirilmesi yapılır¹.

Yürüme yeteneğinin değerlendirilmesi

Broylerin yürüme kabiliyeti altı puanlık bir ölçekte puanlanmıştır, her yürüyüş puanının aşağıdaki detaylı açıklamaları geçerlidir, ancak bir puanın tüm özelliklerinin her bir broylerde mutlaka tanımlanması gerekmez.

Veteriner Hekim Cem Konuk, “Her yürüyüş, özelliklerine göre puanlanmalıdır. Bir puanın tüm özelliklerinin her bir broylerde mutlaka tanımlanması gerekmez.”

Yürüyüş skoru 0 : Broyler de tespit edilemeyen bir anormallik ile normal yürüyüş sergileme durumu var ise 0 skor olarak değerlendirilir. Hünerli ve çevik olarak ayak kaldırması ve ayrıca broyler yürürken düzgün tipik bir şekilde ayak kaldırıp, indirmesi ve her ayağı yürürken broylerin ağırlık merkezinin altına getirmesi yine bu skorla değerlendirilir. Çoğunlukla, ayak havada iken ayak parmakları sıkıca sarılmıştır. Broyler tek ayak üzerinde dengesini sağlayabiliyor olmalı ve gerekirse kolayca geri yürüyor olmalıdır. Ayrıca nereye gittiğine tam olarak emin olmalı ve diğer broylerlerden kaçmak için kolayca manevra yapabilmelidir.

Yürüyüş skoru 1

Broylerin kesin bir şekilde tanımlaması zor fakat hafif bir kusuru olma durumu skor 1 olarak değerlendirilir. Örnek olarak broyler gözlemcinin kesin sebebini görmemiş olmasına rağmen, düzensiz bir yürüyüşe neden olan aşırı büyük adımlar atmış olabilir.

Yürüyüş skoru 2

Broylerin yürüyüşünde fark edilen yada fark edilemeyen boyutta bir kusurunun olması fakat bu kusurun broylerin yem, su gibi ihtiyaçları için diğer broylerlerle olan rekabetini engellemiyorsa bu durum skor 2 olarak değerlendirilir. Örneğin broylerin manevra kabiliyetini, hızlanmasını ciddi şekilde etkilemeyecek şekilde tek ayak üzerinde hareket etmiş olabilir.

Yürüyüş skoru 3

Broylerin hareket etme kabiliyetini etkileyen bariz bir yürüyüş kusurunun olması skor 3 olarak değerlendirilir. Örneğin, topallama, sarsıntılı yürüyüş, yürürken sabit olmayan bir yerden destek alması ya da hareket ederken bir bacağın şiddetli şekilde yayılması şeklinde olabilir. Broyler hareket etmeye zorlanmadığı takdirde genellikle çömelmeyi tercih eder ve manevra kabiliyeti, hızı ivmesi etkilenmiş olma durumudur.

Yürüyüş skoru 4

Broylerin ciddi bir yürüme bozukluğunun olması skor 4 olarak değerlendirilir. Yürüyebilir, fakat zorlukla, sürüldüğünde yada güçlü bir şekilde motive olduğunda hareket eder aksi takdirde ilk fırsatta çömelir. İvmesi, manevra kabiliyeti ve hızı ciddi şekilde etkilenmiş olma durumudur.

Yürüyüş skoru 5

Broylerin ayakları üzerinde sürekli duramayışı ve yürüme yeteneğinin olmayışı durumu skor 5 olarak değerlendirilir. Ayakta durmuş olmasına rağmen hareket etmek için kanatlarının yardımı ile yada sürünerek hareket etmesi gerekir.

Kaynaklar

1. A. M. Silvera., T. G. Knowles., A. Butterworth., D. Berckmans., E. Vranken., H. J. Blokhuis: Lameness assessment with automatic monitoring of activity in commercial broiler flocks. 2017 Poultry Science 0:1–5
2. S.C. Kestin., T.G.Knowles., A.E.Tinch., N.G.Gregory: Prevalence of leg weakness in broiler chickens and its relationship with genotype. Veterinary Record (1992) 131, 190-194.

Keyifli okumalar dileriz

Broylerde farklı bir Topallık nedeni olan BCO (Bacterial chondronecrosis with osteomyelitis)‘i gözden geçirmek isterseniz,

• Broylerde BCO ve Topallık