Mikotoksin analizlerinde altın yöntem: LC-MS/MS

9 Ocak 2023

Artun Reman Temiz – Özcan Erdoğan – Veteriner Hekim

Mikotoksinler, küresel iklim değişiklikleri, erken dönemde hasat yapılması, yemlerin olumsuz koşullar altında işlenmesi, depolanması veya taşınması sırasında küflerin ikincil metabolitleri olarak tanımlanmaktadır.

Mikotoksinler, yem ekonomisi, yetiştiricilik maliyetleri, gıda ve yem güvenliğini olumsuz etkilemelerinin yanında hayvan ve insan sağlığını da tehdit eden önemli bir risk grubunu oluşturmaktadır. Aspergillus (Aflatoksinler (AF’ler) ve Okratoksin A (OTA), Penicillium (OTA) ve Fusarium (Trikotesenler, Fumonisinler (FB’ler) ve Zearalenon) (ZEA) mantarlarından üretilen mikotoksinlerin kararlıkları oldukça yüksek olduğu için geleneksel yöntemlerde uzaklaştırılmaları mümkün değildir. Bu nedenle henüz kontaminasyon oluşmadan ürünün hasat, depolama ya da üretim aşamalarında kontrol edilerek küf gelişiminin engellenmesi ya da bu aşamalardaki mikotoksin düzeylerinin tespit edilmesi gerekmektedir.

Veteriner Hekim Özcan Erdoğan, “Sürdürülebilir hayvancılığın yapılabilmesi için riskli ham madde ve yemler, mikotoksin riskine karşı analiz edilmelidir.”

Sürdürülebilir hayvancılığın yapılabilmesi, yem hijyeninin korunması ve gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için riskli ham madde ve yemler, mikotoksin riskine karşı analiz edilmeli ve kontaminasyon düzeyleri rakamsal verilere dönüştürülebilmelidir. Ürün kalitesi, hayvan sağlığı ile yasal kontaminasyon limitleri göz önünde bulundurularak mikotoksin analizlerin sürdürülebilir olması analiz hassasiyetinin yüksek, güvenilir, kolay uygulanabilir ve nispeten düşük maliyetli analiz yöntemleri tercih edilmelidir.

Çoğu analitik metot numune alma, homojenizasyon, ekstraksiyon ve ekstrakt temizleme, yoğunlaştırma, tespit etme aşamalarından oluşsa da kullanılan kromatografik teknikler ve dedektörlerle yapılan kombinasyonlar farklılıklar gösterebilmektedir. Mikotoksin varlığının ve kontaminasyon düzeyinin tespitinde pek çok farklı yöntem bulunsa da LC-MS/MS, sıvı kromatografi ile ikili kütle spektrometresi analiz yeteneği (tandem tekniği) sayesinde doğada birbirinin benzeri molekül ağırlığına sahip olma ihtimali çok yüksek olan moleküllerin bile ayrımını kolaylıkla ve hassasiyetle yapabilmektedir. Oldukça geniş kullanım alanına sahip LC-MS/MS, çoklu analizlerin daha pratik, seri ve bir örnek yapılmasını mümkün kılmaktadır.

LC-MS/MS ile toksin bağlayıcıların etki spektrumu, adsorpsiyon düzeyi, mikotoksin bağlama stabilitesi (desorpsiyon) ve besin maddeleri ile etkileşime girip girmediği değerlendirilebilmektedir.

Ham madde ve yemlerdeki mikotoksin riskinin (düzeylerinin) belirlenmesinin yanı sıra hayvan beslemede mikotoksinle mücadelede en sık kullanılan  ve  en  güvenli  yöntemlerden  biri olan toksin  bağlayıcıların  mikotoksinler  üzerine etkinliklerinin de bilinmesi gerekir. LC-MS/MS ile toksin bağlayıcıların etki spektrumu, adsorpsiyon düzeyi, mikotoksin bağlama stabilitesi (desorpsiyon) ve besin maddeleri ile etkileşime girip girmediği değerlendirilebilmektedir.

Özetle, LC-MS/MS cihazı kullanılarak izoterm metoduna göre çoklu mikotoksin analizlerinin yapılabilmesi ve bağlama kabiliyetine sahip yem katkı maddelerinde bağlama etkinliklerinin ölçümlenebilmesi, hayvansal ve bitkisel üretim sektörü, tahıl işleyicileri ve dağıtıcıları, yem fabrikaları ve yetiştiricilerin talebini karşılayacak düzeyde bir teknolojidir. Mikotoksin riski yüksek yemlerde kullanılabilecek yem katkı maddelerinin etkinlik düzeyinin tespiti ve besin maddeleri ile etkileşimleri değerlendirilebilecektir. Yapılan in vitro mikotoksin analiz çalışmaları, yem katkı maddelerinin toksin bağlama etkinliklerinin kolaylıkla tespit edilebilir olması Ar&Ge çalışmalarının gerçekleştirilmesinde itici bir güç oluşturmaktadır.

Keyifli okumalar dileriz.