Rusya ve Ukrayna’da Kanatlı Üreticileri “Savaş Ekonomisi”ne Uyum Sağlıyor

17 Nisan 2023

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

Rusya-Ukrayna savaşında bir yıl geride kalırken, çatışmanın her iki tarafındaki kanatlı yetiştiricilerinin bu zorlu dönemi başarıyla atlattıkları söylenebilir. İleriye yönelik belirsizliğin had safhada olmasına rağmen, artık uzun vadeli planlama yapmaya çalışıyorlar.

Chelyabinsk Oblast Valisi Sergey Sushkov, 10 Şubat tarihinde yapılan endüstri konferansında konuşurken, Covid-19 krizinin sona ermesi sonrasında 2022 yılında Batı yaptırımlarının Rus Kanatlı Endüstrisi için oyunun kurallarını değiştirdiğini söyledi.

Rus hükümeti, gıda güvenliğini desteklemek için yerel gıda üretimini artırmaya uzun süredir yatırım yapıyor ve şimdi bu çabalar meyvelerini veriyor.

Sushkov, “Geçen yıl tarım, kanatlı üretim kapasitesinin artması sonrası savunma sanayi ile birlikte ülkemizin bel kemiği olduğunu gösterdi.”

Denemeleri Chelyabinsk kanatlı işletmesinde devam eden ilk Rus etlik piliç melezi Smena 9’un geliştirilmesinden bahseden Sushkov, “Ayrıca, Batı yaptırımları genetik alanda ithalat-ikame olmak üzere bazı sistemik sorunları çözmek için bir tetikleyici haline geldi” dedi .

Rusya Ulusal Kümes Hayvanları Birliği Yönetici Direktörü Sergey Lakhtyukhov, Rus kanatlı yetiştiricilerinin ithal kuluçkalık yumurtalara olan bağımlılıklarını en aza indirdiğini söyledi. “Endüstri liderleri, damızlık sürüleri açısından %100 oranında kendi kendilerine yetmektedir. Lakhtyukhov, “Bu yıl ithalat bağımlılığının azalmaya devam etmesi bekleniyor” dedi.

Veba zamanında bir ziyafet

2022 yılında Rus kanatlı üretimi 7 milyon tonu aştı. Önceki yıla kıyasla, büyük ölçüde iç tüketimde rekor seviyedeki büyüme nedeniyle üretim yaklaşık 300.000 ton arttı. “Hesaplamalarımız, 2022 yılında kişi başına beyaz et tüketiminin 79 kg olduğunu gösterdi. Sovyet döneminde bile böyle bir seviyeye hiç sahip olmadık. Lakhtyukhov, “Bununla birlikte, 300.000 ton beyaz et ve 300.000 ton domuz eti üretimi fiyatlar üzerinde baskı yaratmakta çiftliğin ekonomisini etkilemektedir. Bu nedenle bugün önemli olan talepteki artışı teşvik etmektir,” dedi.

Talepteki artışı teşvik etmenin en önemli yolu gıda yardımı yolu olabilir. Bu tür bir gıda yardımı 2022 yılında kısmen bazı sosyal gruplara yapılabildi: Ordu, emekliler ve geniş aileler. Lakhtyukhov, “Ulusal Kanatlı Üreticileri Birliği tarafından perakendecilerle birlikte yürütülen bir anket, bir kerelik veya düzenli hükümet yardımlarının fonlarının en az %50’sinin gıdaya harcandığını gösteriyor” dedi.

2022 yılında Rusya, nüfus için sosyal desteğe 2,2 trilyon ruble (29,7 milyar ABD Doları) harcamayı planladı. Her yedi Rus vatandaşından birinin sayısız sosyal programlardan biri kapsamında devlet yardımı alması gerektiği tahmin ediliyordu.

Sosyal yardım, 2022 yılı Mart ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’da öldürülen veya yaralanan Rus askerlerinin ailelerine tazminat açıklamasından sonra muazzam bir şekilde arttı. Kararnameye göre, ölen Rus askerlerinin aile üyelerine yasal sigorta kapsamı ve 7,4 milyon ruble (100.000 ABD Doları) toplu ödeme yapılması gerekiyor. Ayrıca yaralı askerlere 3 milyon ruble (40.500 ABD Doları) ödenecek.

Ev içi tüketim için sosyal programların önemi, Rusya Domuz Üreticileri Birliği başkanı Yuri Kovalev tarafından da kabul ediliyor: Çok az sayıda vatandaşımız domuz eti alabiliyor.”

Bununla birlikte, Rus et tüketiminin geleceği belirsizliğini koruyor. Yerel bağımsız gazetecilerin tahminine göre, 2022 yılında 500.000 ila 1 milyon Rus vatandaşı ülkeden kaçtı. Bu rakam doğruysa, geçen yılki göç dalgası, Komünist Parti’nin iç savaşı kazandıktan sonra eski Rusya İmparatorluğu’nda iktidara geldiği 1920’lerden bu yana en güçlü göç dalgası olabilir.

Artan ölü sayısıyla birleştiğinde, bu faktörün zaten sorunlu olan Rus demografisi üzerinde ek baskı oluşturması bekleniyor. Öte yandan, Rus hükümeti 2023-2024 döneminde de sosyal destek programlarını sürdürme ve hatta genişletme sözü verdi. 15-20 milyon Rus’un ayda 12.900 ruble (174 ABD Doları) olan yoksulluk sınırının altında yaşadığı göz önüne alındığında, beyaz et pazarı açısından iç talebin artma potansiyeli bulunuyor.

İhracat pazarları için bir savaş

Rusya, 2022 yılının ilk 11 ayında bir önceki yıla göre %19 artışla 323.300 ton beyaz et ihraç etti. Rus kanatlı yetiştiricileri, lojistik ve sigortayı vuran yaptırımların baskısına rağmen yabancı müşterilere satışlarını artırdı. “Suudi Arabistan’a yapılan ihracat muazzam bir büyüme gösterdi. Birleşik Arap Emirlikleri’ne yapılan tedarikler de arttı. Lakhtyukhov, Afrika Kıtası’na ihracatın pahalı olmasına rağmen, Afrika Kıtası, Rus hindilerinin en önemli ithalatçısı haline geldi” dedi.

Lakhtyukhov, ayrıca Rusya’nın Avrasya Ekonomik Birliği ülkeleri, Beyaz Rusya ve Kazakistan’a da ihracatını artırmayı başardığını açıkladı. Rus kümes hayvanı ihracatçıları, Ukrayna’nın eskiden güçlü pozisyonlara sahip olduğu Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da kendilerine yer edinmeyi başardı. Ancak Ukraynalı kanatlı yetiştiricileri, 2022 yılında ihracat lojistik hizmetlerinin büyük ölçüde kesintiye uğradığını gördü.

Donbass bölgesindeki yumurta üretimi, savaş öncesi düzeyin yalnızca %5’i düzeyine geriledi.

“Ukrayna, 2022 yılında tarımsal ihracat gelirinin çoğunu AB ülkelerine yapılan satışlardan elde etti. Bu yöndeki teslimatların toplam değeri 13,1 milyar ABD dolarına, yani tüm tarımsal ihracatın %56’sına ulaştı. Bu, büyük ölçüde savaşın bir sonucu olarak zorunlu koşullardan kaynaklanmaktadır çünkü limanlarımız geçen yıl Şubat ayının sonundan Ağustos ayına kadar bloke edildi” dedi.

Ukrayna Tahıl Anlaşması kapsamında, Odesa ve birkaç küçük liman aracılığıyla tahıl ihracatını yeniden başlatmayı başardı, ancak Ukraynalı kanatlı yetiştiricilerinin Orta Doğu’daki müşterilere ulaşmak için ürünlerini önce Romanya ve Bulgaristan limanlarına göndermeleri gerekiyor. Buna rağmen Ukrayna Ortadoğu’daki konumunu korumuştur.

Tarımsal İhracat Birliği’nin tahminine göre, geçen yıl Ukrayna kanatlı etinin ana ithalatçıları Hollanda (252 milyon ABD Doları), Suudi Arabistan (220 milyon ABD Doları) ve Slovakya (65 milyon ABD Doları) idi. Yumurtalar ağırlıklı olarak Singapur, Letonya ve Hollanda pazarlarına tedarik edildi.

Gümrük Servisi, Ukrayna’nın 2022 yılında bir önceki yıla göre %10,3 daha az miktarda 413.200 ton kanatlı eti ihraç ettiğini tahmin ediyor. Parasal açıdan ihracat, 2021 yılına göre %18,6 daha fazla gerçekleşerek 852,9 milyon ABD dolarını buldu. 2023 yılında Ukrayna kanatlı eti ihracatının eski haline dönmesi bekleniyor. Rusya ayrıca dış satışları artırmayı umuyor ve her iki ülke de aynı pazarlara odaklandığından, bu yıl birbirleriyle giderek daha fazla rekabet edecekler.

Yanlış yer, yanlış zaman

Geçen yıl Ukrayna’nın tamamı bombardıman, elektrik kesintileri ve ekonomik çalkantılardan muzdarip olsa da, doğu bölgelerinde durumun daha kötü olduğuna inanılıyor. Bölgesel Hükümetin Ekonomi Departmanı Başkanı Elena Rybakova, “Donbass olarak da bilinen ve en aktif çatışmaların yaşandığı Donetsk Oblastı’ndaki hayvancılık endüstrisi büyük ölçüde zarar gördü” dedi. 

Elena Rybakova, “Savaşın başında Donbass’ta 62 hayvancılık şirketi faaliyet gösteriyordu ancak şu anda sadece 23 tanesi hala faaliyetine devam ediyor” dedi ve Kanatlı Endüstrisinin feci bir yıkıma uğradığını sözlerine ekledi. “Savaş başlayalı bir yıl oldu, 8 tavuk çiftliğinden sadece 1’i faaliyetlerini sürdürüyor. Bölgedeki yumurta üretimi savaş öncesi düzeyin ancak yüzde 5’ine denk geliyor.”

Elena Rybakova, Donbas, Phoenix ve Dimitrovskaya’daki en büyük 2 çiftliğin üretimi azalttığını söyledi. En az 1 milyon kanatlı telef oldu. Bazı üretim yerleri fiziksel olarak tahrip edildi ve diğerleri de sahipleri tarafından terk edildi. Koyun ve keçi yetiştiren çiftçiler, Volyn ve Dnipro bölgeleri de dahil olmak üzere daha güvenli bölgelere taşındı, ancak kanatlı yetiştiricilerinin genellikle böyle bir fırsatı yok.

Rus tarafında da kayıplar var. 2022 yılı Aralık ayında Belgorod Valisi Vyacheslav Gladkov, bombardıman sonucu bölgedeki bir tavuk çiftliğinin hasar gördüğünü ve 1 işçinin hayatını kaybettiğini söyledi. 2023 yılı Ocak ayında Belgorod hükümeti, bir kümes hayvanı çiftliğinin bombardıman sonucu yeniden hasar gördüğünü bildirdi.

Devam eden çatışma, Rus işletmelerini tedirgin ediyor. Örneğin, Rus tarım holdingi RusAgro Finans Direktörü Alexander Tarasov bir konferans görüşmesi sırasında Ukrayna ihtilafının tırmanması durumunda Belgorod varlıklarının işletilmesi için bir plan hazırladığını açıkladı. Çatışmanın Rusya topraklarına sıçraması durumunda şirketin etkilenebileceği konusunda uyardı.

Kasım ayında Gladkov, bölgenin Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafından beklenen bir saldırıya hazırlık olarak Ukrayna sınırında bir savunma hattı inşa etmeye başladığını söyledi. Öte yandan Ukraynalı yetkililer, Rus topraklarına saldırı planlarını defalarca yalanladı.

Merkezi ve batı bölgelerinde bulunan Ukraynalı kanatlı yetiştiricileri tamamen farklı bir gerçeklikte faaliyet gösteriyor. Ülkenin en büyük piliç eti üreticisi MHP ve büyük yumurta üreticisi Ovostar Union , piyasa çalkantıları, elektrik kesintileri ve diğer olumsuz faktörlerle ilgili zorluklar yaşadılar, ancak kapasite kaybına uğramadılar. Savaş uzadıkça kimse güvende değil.

Ukrayna hükümet yetkilileri ve Batılı liderler, 2023 yılının başından bu yana olası yeni bir Rus saldırısını tartışıyorlar. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov, Şubat ayı başlarında ülkesinin Rus güçlerinin Donbass ve güney bölgelerinde yeni bir saldırı başlatmasını beklediğini söyledi. Buna ek olarak, Kiev’de Rusya’nın Beyaz Rusya’dan Ukrayna’ya karşı yeni bir saldırı başlatmaya hazırlandığı ve muhtemelen Ukrayna’nın başkentini veya Batı bölgelerini ele geçirerek ülkeyi Batı askeri yardımından kesmeyi amaçladığına dair endişeler artıyor.

Ne olursa olsun, 2023 yılının hem Rusya’da hem de Ukrayna’da kanatlı eti sektörü için oldukça zorlayıcı olacağı varsayılabilir ve en kötüsünün henüz gelmediğine dair baş gösteren korkular var.

Keyifli okumalar dileriz.

Kaynak: Poultry World