Kanatlı Akarları – Dünya Genelinde Yumurta Üreticileri İçin Büyük Bir Engel

17 Temmuz 2024

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

Akarlar, kümes hayvanlarında bulunan tüm ektoparazitlerin en zararlısı olarak kabûl edilir. Kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) ve Kuzey kümes akarı (Ornithonyssus sylviarum) yaygın olarak görülen kanatlı akar türleridir. Bununla birlikte, özellikle kanatlı kırmızı akarı (Dermanyssus gallinae) yumurtlayan tavuklara en çok zarar veren akar olarak tanımlanmıştır.

Dermanyssus gallinae ve Ornithonyssus sylviarum

Dermanyssus gallinae, tıpkı Güney Amerika ve Asya’nın bazı bölgelerinde olduğu gibi, Ornithonyssus sylviarum’un ağırlıklı olarak dağıldığı Kuzey Amerika dışında küresel olarak bulunur. Çok sayıda rapor, Brezilya, Arjantin, Hindistan ve Çin de dahil olmak üzere birçok ülkede her iki akar türünün varlığını göstermektedir.

Dermanyssus gallinae

Kanatlı kırmızı akarları (Dermanyssus Gallinae) gece parazitleridir, gece boyunca aktiftirler ve kuşların kanıyla beslenirler. Gündüzleri çeşitli boşluklarda, çatlaklarda ve yarıklarda saklanırlar. Bu davranış, kırmızı akarların tedavisini Kuzey kümes akarı (Ornithonyssus sylviarum) gibi diğer akar türlerine kıyasla daha zorlu ve karmaşık hale getirir. Kanatlı kırmızı akarı, konak bir kuş üzerinde bulunmadan ve hatta tek bir öğün “kan tüketmeden çevrede uzun süre hayatta kalabilir.

Bu durum, Dermanyssus Gallinae’ye yönelik herhangi bir tedavinin hem kümes ve ekipman üzerine hem de gerekirse kanatlıların kendisinde uygulanması gerektiğini göstermektedir.

Ornithonyssus sylviarum

Kuzey kümes akarı (Ornithonyssus sylviarum) kırmızı akarın aksine, tüm yaşam döngüsünü konakçı üzerinde, özellikle kloaka bölgesini çevreleyen tüylerde ve kuş tüyünde tamamlar. Konakçı dışında kısa bir süre hayatta kalabilir. Bu nedenle tedavi doğrudan kuşlara uygulanmalıdır.

Kuşlar, sürünün büyüklüğüne ve barınma sistemine bağlı olarak püskürtme, tozlama veya daldırma gibi çeşitli tedavi yöntemlerine tabi tutulabilir.

Sonuç olarak, kanatlılar uzaklaştırıldıktan sonra bile, uygun tedavi uygulanmazsa istila kümeste önemli bir süre devam edecektir. Dahası, uzun yumurta üretim dönemi kırmızı akarların çoğalması ve kümeslerde geniş çaplı istilaya neden olması için yeterli fırsat sunmaktadır.

Kuzey Kümes Akarı (Ornithonyssus sylviarum) ve Kanatlı Kırmızı Akarı (Dermanyssus Gallinae) arasındaki temel farklar

Dermanyssus gallinae – Kanatlı kırmızı akarı

Dermanyssus gallinae’nin, optimum koşullar altında (25 ila 30 ˚C arasında değişen ortam sıcaklıkları ve %60 ila 70 bağıl nem) yumurtadan ergine kadar olan yaşam döngüsü sadece 7 gün içinde tamamlanır.

Avrupa, Orta Doğu ve Asya’daki yetiştiriciler, bu akarlardan olumsuz yönde etkilenmektedirler. Sadece üretimde kayıplar yaşamakla kalmıyor, aynı zamanda istila nedeniyle sağlık ve mali zararlarla da karşı karşıya kalıyorlar. Ne yazık ki, bu sorunun ciddiyeti genellikle hafife alınmaktadır.

Avrupa’da, kırmızı akar istilasının neden olduğu tahmini kayıplar, istila yoğunluğu, barındırma sistemi ve kontrol yöntemleri gibi faktörlere bağlı olarak yumurtlayan tavuk başına yılda 0,50 € ile 2 € arasında değişmektedir.

Akar istilası, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok önemli sonuca yol açar:

• Sürüde, özellikle geceleri ve kafeslerde huzursuzluk ve sıkıntı,
• Deride tahriş, tüy kalitesinde azalma ve dermatit oluşumu,
• Tüy gagalama ve kanibalizm davranışları,
• Kilo kaybı ve kansızlık, soluk görünümlü tüyler ve ibikler görülür,
• Yumurta üretiminde azalma,
• B Kalite yumurta sayısında artış,
• Salmonella, Newcastle, Pasteurella gibi hastalıklarının bulaşması,
• Aşırı enfestasyon vakalarında ölüm,
• Dermatit ve alerjik reaksiyonlar da dahil olmak üzere işletme personelinde görülen sağlık sorunları ve stres.

Kanatlı kırmızı akarına (Dermanyssus Gallinae) karşı tedaviler

Kanatlı kırmızı akarı ile mücadelede tedaviler iki gruba ayrılır:

• Geleneksel kimyasal ürünler
  
• Alternatif çözümler

Geleneksel kimyasal ürünlerle tedavi

• Akar istilasıyla mücadelede en yaygın kullanılan kimyasallar Organo Fosfatlar, Karbomatlar ve Piretroidler gibi sentetik akarisitlerdir.
• Ancak, bu kimyasalların etkinliğinin ve uygulama başarılarının çeşitli sorunlar nedeniyle giderek daha fazla sorgulanır hale geldiğini belirtmek önemlidir.
• Ancak, bu kimyasalların etkinliğinin ve uygulama başarılarının çeşitli sorunlar nedeniyle giderek daha fazla sorgulanır hale geldiğini belirtmek önemlidir.
• En önemli sorunlardan biri, kırmızı akar popülasyonlarının akarisitlere karşı direnç geliştirmesidir ki bu birkaç yıldır devam eden bir sorundur.

Bu direnç gelişimi, tedavileri neredeyse etkisiz hale getirebilir. Daha yüksek dozajların kullanılması, yumurta ve ette kalıntıların bulunmasına yol açabileceğinden, hem kanatlıların hem de tüketicilerin sağlığı için risk oluşturmaktadır. Ayrıca, ilgili ülkelerdeki mevzuatın sürekli değişmesi ve özellikle kırmızı akar kontrolü için ruhsatlandırılmış sınırlı sayıda ürün olması, bu zararlıyı yönetme arayışındaki çiftçiler için durumu daha da zorlaştırmaktadır.

Son birkaç yılda, kanatlı kırmızı akarı ile mücadelede “Isoxazoline” gibi kimyasal bileşikler içeren ürünlerin etkinliğinde kayda değer bir ilerleme olmuştur. Bununla birlikte, bir dezavantajı yüksek maliyet ve tekrarlanan tedavilere duyulan ihtiyaçtır.

Geleneksel kimyasal ürünlerle tedavide öneriler

• Bir ürünü uygulamadan önce, uzman veteriner laboratuvarlarının bir direnç testi ile etkinliğini test etmesi tavsiye edilir.
• Aynı akarisiti tekrar tekrar kullanmaktan kaçının.
• Üreticinin talimatlarını dikkatle izleyin ve tedaviyi doğru şekilde uygulayın.
• Kümesin yapısına bağlı olarak, akarları doğrudan hedef almak ve tedavi sürecinde çatlak ve boşluklarda hedef almak önemlidir.
• Tedaviyi akarların aktif olduğu karanlık dönemlerde ve saklandıkları yerlerin dışındayken uygulayın.
• Bu tedavileri uygularken hayvanların sağlığına ve refahına öncelik vermek esastır.

Alternatif tedavi yöntemleri

Yukarıda bahsedilen sorunları ele almak ve kanatlı kırmızı akarlarıyla mücadelede geleneksel kimyasallar ve akarisitlerle ilgili zorlukların üstesinden gelmek için son zamanlarda yenilikçi alternatif çözümler ortaya çıkmıştır.

Yem katkı ürünleriyle tedavi

Örneğin, sarımsak, neem ağacı, kekik ve çay gibi bitkilerden elde edilen bazı “uçucu yağların” kırmızı akarlara karşı toksik özelliklere sahip olduğu yaygın olarak bilinmektedir. Bu bilgiye dayanarak, içme ve besleme katkı maddeleri şeklinde çeşitli ürünler piyasaya sürülmüştür.

Bununla birlikte, olası yan etkilerin olabileceğini ve bu tür yaklaşımları iyileştirmek için daha fazla araştırma ve pratik bilgiye ihtiyaç olduğunu kabul etmek çok önemlidir.

Silika bazlı ürünlerle tedavi

Avrupa’da kanatlı kırmızı akarı ile mücadelede yaygın olarak kullanılan ve etkili bir yöntem “Diyatomlu toprak ve silika bazlı ürünler” uygulamasıdır. Bu fiziksel tedavi, akarın kitin kabuğu arasındaki eklemleri bloke etmeyi ve sonuçta onları hareketsiz hale getirmeyi içerir. Ayrıca, silikat tozu akarların solunum sistemine girdiğinde boğulmalarına yol açar. Başarılı bir tedavi için uygun ürün, karışım, partikül boyutu, basınç ve uygulama yönteminin seçilmesi çok önemlidir.

Bu yöntem kuşlar veya insanlar için zehirlenme tehlikesi oluşturmaz. Bununla birlikte, toz partikülleri hem kuşlar hem de personel için stres ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Toz üretme eğilimi daha az olan ve yüzeylere daha etkili bir şekilde yapışan en yeni ürünler daha uygun ve verimli görünmektedir.

Silika bazlı ürünlerle tedavide öneriler

• Uygun ürün, karışım, parçacık boyutu, basınç ve doğru uygulamanın yapıldığından emin olunmalıdır.

Isı yöntemiyle tedavi

Son zamanlarda, 45 °C’yi aşan sıcaklıkların, yumurtadan yetişkinlere kadar yaşam döngülerinin herhangi bir aşamasında kanatlı kırmızı akarları için ölümcül olduğunun anlaşılması nedeniyle Avrupa ülkelerinde “Isıl işlemler” popülerlik kazanmıştır.

Süreç, ardışık yumurtlama döngüleri arasında boş kümes içindeki sıcaklığın 45 °C’nin üzerine çıkarılmasını ve sıcaklığın örneğin birkaç gün gibi uzun bir süre boyunca korunmasını içerir. Plastik ekipman bileşenlerinin erime noktasını göz önünde bulundurmak ve bu işlemleri uzmanların rehberliğinde, azami dikkat göstererek yapmak çok önemlidir. Bu teknik doğru uygulandığında tamamen başarılı olma potansiyeline sahiptir. Başarısı, yüksek sıcaklıkların yoğunluğu ve süresinin yanı sıra bağıl nem seviyesi de dahil olmak üzere bir dizi faktörün bir araya gelmesine bağlıdır.

Kırmızı Akar Mücadelesinde Öneriler

Kırmızı akar istilasını etkili bir şekilde kontrol etmek için biyogüvenlik önlemleri ve hijyen yönetimi uygulamalarının yanı sıra uygulanabilecek birkaç basit ve temel strateji vardır. Bu genel önerileri uygulayarak kırmızı akar istilasının çiftliğiniz üzerindeki etkisini önemli ölçüde azaltabilir ve kanatlılarınız için sağlıklı bir ortam sağlayabilirsiniz.

Öneriler

• Özel çiftlik ve barınma sisteminize uygun farklı tedavileri bir araya getirerek benzersiz ve özelleştirilmiş bir yaklaşım geliştirin.
• Uygun temizlik ve bakım prosedürleri uygulayarak akarların ekipman ve çiftlik yapılarında saklanma fırsatlarını en aza indirin.
• Akarların varlığını erken bir aşamada tespit etmek ve akar popülasyonu çoğalmadan önce tedaviye başlamak için akar tuzakları gibi izleme araçlarını kullanın.
• Akarların çatlak ve yarıklara sığınmasını önlemek için kuşları alandan çıkardıktan hemen sonra tedaviyi uygulayın.
• Yumurtalar dahil tüm akar evrelerini hedef alacak şekilde tasarlanmış etkili bir ilaç kullanılması tavsiye edilir.
• Çiftliğinizde kırmızı akarların yeniden istilasını önlemek için yetiştirme uygulamaları, kümeslerin inşası, nakliye araçları, personel hijyeni, ziyaretçi protokolleri ve yabani kuşlar ve hayvanlarla potansiyel etkileşimlerin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi dahil olmak üzere önleyici tedbirler alın.

Sonuç

Akarların hızla çoğalması ve iklim değişikliğinin bir sonucu olarak farklı bölgelere yayılmalarının artması, bunları kontrol etmek için etkili yöntemler bulmadaki zorluklar ve hastalık taşıyıcıları olarak rolleri, akarların kanatlı sektöründe ciddi bir tehdit olarak önemini vurgulamaktadır.

Ne yazık ki, mevcut tedavi yöntemleri dünya çapında birçok kanatlı çiftliğinde kırmızı akar istilasını kontrol altında tutmak için yeterince etkili değildir.

Bu nedenle, bu sorunla daha fazla mücadele etmek için kümes akarı tedavilerinde ek araştırma ve ilerlemeler gereklidir. Kırmızı akar istilasının yönetiminde oldukça etkili olabilecek çeşitli basit ve temel yöntemler bulunmaktadır. Bununla birlikte, akarların etkin bir şekilde yönetilmesi, yumurtacı tavukların refahı ve performansının sağlanmasında önemli bir engel olmaya devam etmektedir.

• Akarların ilk varlığını tespit eder etmez ve popülasyonları artmadan önce bir tedavi uygulayın.
• Çiftliğinizdeki istilaların şiddetini etkili bir şekilde izlemek için yapışkan akar tuzakları veya kartonlar gibi araçlar kullanın.

Keyifli okumalar dileriz.

Kaynak: Lohmann Breeders