Salmonella Enfeksiyonu Kontrolü İçin Alternatif Stratejiler

20 Mart 2023

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

Salmonella enfeksiyonu, ana semptomları ishal, ateş ve karın ağrısı olan dünya çapında ciddi bir halk sağlığı sorunudur. 

İnsan nüfusu için ana enfeksiyon kaynaklarından biri, et ve yumurta gibi kümes hayvanı ürünleridir. 

Bu nedenle, kümes hayvanı üretim zincirinde salmonella varlığını kontrol etmek ve gıda güvenliğini iyileştirmek için stratejiler uygulamak çok önemlidir.

Kümes hayvanlarında Salmonella ya subklinik hastalığa neden olur ya da hiçbir semptom göstermeden gıda zinciri yoluyla asemptomatik kanatlı et ve yumurta ürünlerinden insanlara enfeksiyon bulaşma olasılığını artırır.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre , salmonella Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda 1,35 milyon enfeksiyona neden olmaktadır. Salmonella enfeksiyonlarını kontrol altına almak için antibiyotik kullanımı gündeme gelmekte ancak antibiyotiklere karşı direnç önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Samaneh Azarpajouh, “Kanatlılarda salmonella enfeksiyonunu kontrol altına almak ve üretim maliyetlerini düşürmek için yemleme ve yemlememeye dayalı alternatif stratejiler önerilmektedir.”

Kanatlılarda salmonella enfeksiyonunu kontrol altına almak ve üretim maliyetlerini düşürmek için yemleme ve yemlememeye dayalı alternatif stratejiler önerilmektedir.

Hangi Salmonella türleri?

Salmonella, Enterobacteriaceae familyasına ait gram negatif, anaerobik ve spor oluşturmayan bir basildir . Salmonella, canlı bir konakçı hücrenin dışında, 7-48°C sıcaklıkta ve 6,5 ile 7,5 arasındaki pH değerlerinde çeşitli çevre koşullarında ürer.

Salmonella cinsi 2 türden oluşur: Salmonella enterica ve Salmonella bongori . Salmonella enterica 2.500 serovar içerir ve Salmonella bongori 20 serotip ve 6 alt tür içerir. Salmonella enfeksiyonu ekonomik kayba neden olan ve tüm dünyada halk sağlığını ilgilendiren zoonotik bir hastalıktır.

Rasyona dayalı antibiyotiksiz stratejiler

Kanatlılarda salmonella enfeksiyonlarını azaltmak veya kontrol altına almak için antibiyotik dışı alternatifler arasında prebiyotikler, probiyotikler, sinbiyotikler, postbiyotikler ve fitobiyotikler yer almaktadır. Bu takviyeler, büyüme performansını artırmak ve yem verimliliğini artırmak için rasyon yoluyla verilir.

Prebiyotikler, konakçı üzerinde yararlı bir fizyolojik etki ile bağırsak mikrobiyotasının hem bileşiminde hem de aktivitesinde spesifik değişiklikler meydana getiren, seçici olarak fermente edilmiş rasyon bileşenleri olarak tanımlanan liflerdir. 

Fruktooligosakkaritler, aspergillus unu ve trehaloz gibi prebiyotikler bağırsak mikrobiyotasını modüle ederek, salmonella enfeksiyonuna karşı dirençle ilişkili molekülleri destekleyerek ve bağırsak mukozasında IgA hücrelerinin birikimini artırarak sekal salmonella insidansını ve bulaşmasını ve bunun kanatlı hayvan bağırsağı üzerindeki olumsuz etkilerini azaltır.

Probiyotikler

Probiyotikler, bağırsak mikrobiyota popülasyonlarını değiştirerek mikrobiyal dengesizliği önlemek ve tedavi etmek için kullanılabilen canlı mikroorganizmalardır. Probiyotiklerin rasyon takviyesi, kuşun patojenik bakterilerin büyümesini engelleme yeteneğini arttırır, üretim performansını iyileştirir, enfeksiyonu önlemek ve ilgili olumsuz etkileri azaltmak için hidrojen peroksit, laktik asit, bakteriyosinler ve kısa zincirli yağ asitleri gibi antimikrobiyal bileşikler oluşturur. 

Bifidobacterium , Lactobacillus , Bacillus , Enterococcus ve Pediococcus gibi türler kümes hayvanları için probiyotik olarak kullanılmaktadır.

Sinbiyotikler

Sinbiyotikler, probiyotiklerin kanatlı bağırsağına implante edilmesini ve hayatta kalmasını kolaylaştırmak için sinerjistik bir ilişkiye sahip prebiyotikler ve probiyotiklerin bir kombinasyonu olarak tanımlanır. Sinbiyotikler bağırsak mikrobiyota kompozisyonunu değiştirir, salmonella inhibisyonu ile ilgili mekanizmaları aktive eder, salmonella enfeksiyonunun klinik belirtilerini azaltır, üretim performansını iyileştirir, bağışıklık tepkisini geliştirir, saçılma modellerini önler, çekumda salmonella miktarını azaltır ve histopatolojik yoğunluğu ve sıklığını azaltır.

Postbiyotikler

Postbiyotikler, çoğunlukla laktik asit bakterilerinden üretilen inaktive edilmiş hücreler, enzimler, ekzopolisakkaritler, plazmalojenler, organik asitler, kısa zincirli yağ asitleri ve peptitler gibi canlı olmayan bakterileri veya bakteriyel metabolik ürünleri ifade eder. Postbiyotikler, amino asit ve protein emilimini iyileştirir, büyüme performansını artırır, Lactobacillus gibi yararlı bağırsak bakterilerini uyarır, lektin alanı yoluyla patojenik bakterilerin yapışmasını engeller, patojenik bakteri hücre bütünlüğünü tehlikeye atar, bağışıklık tepkisini tetikler ve kümes hayvanlarında salmonella ile ilişkili enfeksiyonları azaltır .

Fitobiyotikler

Fitobiyotikler, kanatlı hayvanlarının sağlık durumunu ve verimlilik parametrelerini iyileştirmek için kullanılan bitki kaynaklı bileşikler, bitki özleri, otlar ve baharatlardır. Fitobiyotik olarak en sık kullanılan bitkiler arasında yonca, bergamot, nane, çörek otu, kırmızı biber, karanfil, kekik, tarçın ve sarımsak bulunur.

Fitobiyotikler yem alımını artırır, endojen enzimleri uyarır, patojen çoğalmasını azaltır, besin emilimini artırır, karkas kalitesini ve piliçlerde kas verimini artırır, bağışıklık sistemini uyarır, ölüm oranını düşürür, canlı ağırlığı artırır, yem-kazanç oranlarını iyileştirir, ileal villus yüksekliğini, genişliğini artırır ve yüzey alanı, mukozal kalınlık ve kas tabakası kalınlığını arttırdığı gibi, hastalığın olumsuz etkilerini hafifleterek büyüme performansını ve bağırsak sağlığını iyileştirir.

Antibiyotiksiz beslenmeye dayalı olmayan stratejiler

Bakteriyofajlar ve aşılar, kanatlılarda salmonella enfeksiyonunu azaltmak veya kontrol etmek için uygulanan uygulanabilir ve teknolojik, beslemeye dayalı olmayan stratejilerdir. Kanatlı hayvanlarda salmonella enfeksiyonlarının kontrolü için bakteriyofaj uygulaması güvenli bir stratejidir, çünkü bakteriyofajlar her zaman konakta bulunur ve mikrobiyotanın geri kalanını korur.

Tek dozla verilen yüksek titreli bakteriyofajlar ve bakteriyofaj karışımları, salmonella enfeksiyonunu kontrol etme potansiyeline sahiptir. Bakteriyofaj tedavisinin etkinliği ayrıca bakterilerin direnç geliştirmek için adaptasyonuna da bağlıdır. Probiyotikler ve bakteriyofajlar arasındaki sinerji, mortaliteyi azaltarak ve bakterilerin yayılmasını önleyerek iyileşmeyi artırır.

Aşılar

Aşılama, klinik hastalığın etkisini azaltmak, sürü bağışıklığını korumak, tüy dökülmesini azaltmak, kanatlı sürülerinde salmonella bulaşmasını azaltmak ve tüketiciler için daha güvenli gıda ürünleri sağlamak için en etkili ve uygun maliyetli yöntemlerden biridir.

Salmonella aşıları canlı zayıflatılmış, inaktif ve re-kombinant aşılar olmak üzere 3 kategoriye ayrılır. 

Canlı zayıflatılmış salmonella aşıları, parenteral veya oral olarak uygulanır ve bağırsağı kolonize ederek bağışıklık tepkisini uyarırlar. Bu aşılar, yavru kümes hayvanları immünolojik olarak olgunlaşmamış olduklarında, yumurtadan çıktıktan hemen sonra kullanılabilir. 

İnaktif aşılar, öldürülmüş veya inaktive edilmiş patojenlere dayalıdır ve ticari yumurtacı sürülere deri altı enjeksiyonla uygulanır, böylece bağışıklıklarını arttırır, organlarda salmonella kolonizasyonunu baskılar ve dışkıya bulaşmayı azaltır. 

Re-kombinant aşılar, 1 veya daha fazla rekombinant peptit/protein veya polisakkarit içerir ve kas içine veya deri altına uygulanır.

Potansiyel

Salmonella enfeksiyonu, potansiyel ölüm riski, ekonomik kayıplar ve halk sağlığını tehdit etmeleri nedeniyle kanatlı endüstrisi için en önemli sorunlardan biridir. Antibiyotik direncine ilişkin endişeler, salmonella enfeksiyonunu önlemek ve kontrol etmek için alternatif stratejilerin tasarlanmasına ve onaylanmasına yol açmıştır. Bununla birlikte, antibiyotiksiz stratejilerin işlevsel potansiyelini anlamak ve bunların salmonella enfeksiyonlarını azaltmak ve kontrol altına almak için uygulamalarını teşvik etmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Keyifli okumalar dileriz.

Kaynak: Poultry World