Ürün geliştirme sürecinde hayvan refahı

27 Şubat 2023

Uğraş Kaynarca – Veteriner Hekim

‘Hayvan refahı’ terimi çoğunlukla çiftlik hayvanlarının sağlığı, yaşam kalitesi ve esenliği ile ilişkilendirilir. Bu bağlamda odak noktası, ısı stresi, barındırma ve yetiştirme koşulları, yeterli beslenme veya ayak tabanı dermatiti gibi hayvan refahı için önemli olan konulardır. 

İyi tasarlanmış araştırma modelleri, çiftlikte çözümler getirir ve aynı zamanda ürün geliştirme sürecinde hayvan refahı üzerindeki olumsuz etkileri sınırlandırır.

Günümüzde beslenme uzmanlarının ana hedeflerinden biri, refah sorunlarıyla mücadele etmeye de yardımcı olabilecek yem katkı maddeleri geliştirmektir. Ancak bu ürünlerin gerçekten etkili olup olmadığını araştırmak için doğrudan çiftlik hayvanları üzerinde test edilmeleri gerekir ki bu da refahın bir başka yönüdür. Tüketici açısından da hayvan refahının giderek artan önemi göz önüne alındığında, en önemli soru: hayvan denemelerinin sayısını azaltabilecek uygun alternatifler var mı?

Ayak tabanı dermatiti

Bir ürün geliştirme süreci, hayvan performansına fayda sağlayabilecek içerik maddelerini belirlemek için yoğun bir literatür araştırması ile başlar. Bununla birlikte, hayvan performansı her zaman hayvan refahıyla bağlantılıdır. Bir hayvan kendini iyi hissetmiyorsa, performansı bozulur. Hayvan refah düzeyi hakkında bir izlenim edinmenin en basit ve en kolay yollarından biri, ayak tabanı dermatitinin varlığıdır.

Angela Riemensperger, “Bir hayvan kendini iyi hissetmiyorsa, performansı bozulur.”

Ayak tabanı dermatitinin ana belirleyicisi ıslak altlığa maruz kalmaktır.

Ayak pedi dermatiti, ayak pedlerini etkileyen enflamatuar bir cilt durumudur. Şiddetine bağlı olarak – derinin üst tabakasının tahribi ve ülser oluşumundan kaynaklanır ve etlik piliçlerde daha sık ortaya çıkma eğilimindedir. Ayakta dururken acı çeken bir hayvan, yemliğe gitmekte isteksiz olacak ve yem yemeyecektir. Bu nedenle ayak tabanı dermatiti, yalnızca hayvan refahı açısından değil, aynı zamanda azalan canlı ağırlık, but ve et verimi ve artan karkas ayıplamaları nedeniyle büyük bir ekonomik etkiye sahiptir. Tavuk ayağı pazarının tek başına yüz milyonlarca dolar ciroya ulaştığı düşünülürse, bu ıskartaların çok büyük bir ekonomik etkisi olmaktadır.

Hayvan denemelerinin riskleri

Etik yönergeler, hayvan denemeleri hayvan refahını korumak için tasarlandığında geçerlidir. Bununla birlikte, ilk adım olarak kapsamlı bir literatür taramasından sonra bile, ürün geliştirme sürecinde ve ikinci adımda olası yeni ürünün in vitro taranmasında, bir hayvan denemesi sırasında hayvan refahının olumsuz etkilenme riski vardır.

Tanımlanan ayak tabanı dermatiti vakalarının hayvan refahı üzerindeki etkileri oldukça düşüktür. Buna rağmen, deneme ürününün çiftliğin kârlılığına olumlu katkı yapmasına rağmen müşterilerin ‘bilinmeyeni’ almaya istekli olduğu zamanlar geçmişte kaldı. Günümüzde, çiftlik hayvanlarının performansına, sağlığına veya refahına katkıda bulunan ürünler söz konusu olduğunda, analitik besleme uzmanları ve konusunda uzman işletme yöneticileri bilimsel verilerle desteklenen eylem planı talep ediyor. Ürünlerin etki mekanizmasını daha derinlemesine inceleyen denemeler, yalnızca ayak tabanı dermatiti gibi parametrelere bakılarak gösterilenden çok daha ciddi bir hayvan refahı etkisine sahip olacaktır. Ancak bu etki nasıl en aza indirilebilir?

Ürün geliştirme etkisinin en aza indirilmesi

Ahşap lignan türevli yem katkı maddelerinin etki şekli üzerine yakın tarihli bir yayın, çalışmada çiftlik hayvanı kullanımını en aza indirmek için farklı in vitro ve in vivo yöntemlerin nasıl başarılı bir şekilde harmanlanabileceğini etkileyici bir şekilde göstermektedir. Araştırma, belirli ağaç türlerinin kabuğundan elde edilen özel olarak seçilmiş biyoaktif bitki metabolitleri açısından zengin olan yem katkı maddelerinin sitoprotektif potansiyelini test etmeyi amaçlıyordu.

Test edilen katkı maddesinin anti-enflamatuar etkilerini ve anti-oksidatif potansiyelini değerlendirmek için farklı hücre dizilerinin kültürlerinden elde edilen gen ekspresyon seviyelerine ilişkin verilerin yanı sıra , Avusturya Yem ve Gıda Kalitesi Yeterlilik Merkezi’nde ‘alternatif’ bir in vivo model oluşturulmuştur. Güvenlik ve İnovasyon (FFoQSI), herhangi bir çiftlik hayvanını strese sokmaya gerek kalmadan işleyen bir organizmada takviyenin bağırsak bütünlüğü üzerindeki etkisini test etmek için yeni bir yöntemdir.

Meyve sineği Drosophila melanogaster’ın model sistemi iyi kurulmuş olmasına rağmen, yem takviyesi çalışmalarında kullanımı oldukça yenidir. D. melanogaster sineklerine, sineklerin bağırsak yollarında sızıntıya yol açarak bağırsak sendromu ortaya çıkaran bir kimyasal stres etkeni uygulandı. Sinekler mavi renkli bir diyetle beslendiğinde, renk molekülleri hemolimfteki sızdıran bağırsak duvarından geçerek vücudun tüm bölümlerine nüfuz ederek sineğe mavimsi şirin bir görünüm verir.

Bu sineklerin bağırsak bütünlüğü, ağaçtan elde edilen yem katkı maddelerinin etkisiyle güçlendiğinde, sağlıklı sineklerden ayırt edilemezler. Sonuç olarak, bir yem katkı maddesinin eklenmesi, bir popülasyondaki ‘şirin sineklerinin’ oranını azaltırsa, canlı hayvanlarda bağırsak bariyerini güçlendirme potansiyeline sahip olarak yorumlanabilir.

Bu in vitro ve ‘alternatif’ in vivo modellerden elde edilen bulgular, ürünlerin etki şekli hakkında ilk izlenimi verir. Sonuç olarak, bir ürün formülasyonu, sadece son bir adım olarak hem kontrollü hem de saha koşullarında çiftlik hayvanları üzerinde test edilmeden önce uyarlanabilir ve bu tür alternatif yöntemler kullanılarak invazif olmayan bir şekilde kolayca yeniden değerlendirilebilir. Böylece ürün geliştirme sürecinin çiftlik hayvanları üzerindeki etkisi minimumda tutulur.

Keyifli okumalar dileriz.

Kaynak: Poultry World